Chociaż nie ma rzeczywistego oddziaływania między ciałami a umysłami, zawsze pozostają one w doskonałej zgodzie. Zatem co najmniej jeden wybitny myśliciel tej ery tak był rozmiłowany w metaforze zegarowej, iż gotów był ją rozciągnąć nawet mysi. Teoria Leibniza ujawnia jednak niedoskonałość t j metafory, kiedy zostaje ona zastosowana do istot ludz­kich. Wszystkie zegary są mechanizmami […]

Świat materialny, jak ogromny czasomierzów swoim biegu został nasta­wiony na początku czasu, a zegary umysłowe także biegną swoim torem. Dwa zbiory zegarów były zawsze w „przedustawnej harmonii — przedustawnej, to znaczy, przez uprzedzający boski fortel” (Philosophi- cal Writings of Leibniz, 115). Jeśli człowiek rozciął so­bie palec, odczuwa ból, ale nie dlatego, że uszkodzenie ciała spowodowało […]

W swoich Zasadach filozofii nie uznawał różnicy mię­dzy zadaniem zegarmistrza i przyrodnika, twierdząc, że: „I nie mniej naturalne jest dla zegara złożonego z tych czy owych kółek to, że wskazuje on godziny, niż dla drzewa, które wyrosło z tego lub innego ziar­na, to, że rodzi takie właśnie owoce.” [Zasady filozofii, tłum. I. Dąmbska, PWN 1960, […]

Odrzucenie przez Kościół sta­rożytnego animizmu szło w parze z nadaniem rangi rozumowi. Bóg stworzył świat, ale pozostał oddzielony od niego, i to poczucie separacji zachęcało ludzi do poznawania świata ‘ w bardziej obiektywny, a później w bardziej naukowy sposób. Minął Platoński żyjący wszechświat, a w jego miejsce pojawił się boski ze­gar — sam Kepler opisał […]

W tym samym czasie Galileusz doszedł do przekonania, że księga natury została napisana językiem matematyki, a pod koniec wieku Newton, łącząc wszystkie zjawiska w swej ma­tematycznej teorii grawitacji, przekonywająco pokazał, że ziemskie i niebieskie obiekty podlegają tym samym prawom dynamiki. Wszystkie te osiągnięcia byłyby nie do pomyślenia , w kulturze nie znającej zegarów. Zegar uczynił […]

Jaki rodzaj wszechświata sugerował zegar? Dokład­ny i uporządkowany kosmos, mechanizm zegarowy dzielił bowiem czas na arbitralne, matematyczne jed­nostki. Skłaniał ludzi do abstrahowania i kwantyfiko- wania ich odczucia czasu, i ten to proces abstrahowa­nia prowadził, w późniejszych wiekach do stworzenia nowoczesnej astronomii i fizyki. Heliocentryczna teoria Kopernika, ogłoszona w 1543 roku, objaśniała ruchy planet prościej, lecz. […]